İndirim Marketleri( 3 Harfli Marketler) Yüksek Enflasyonu İstismar Ediyor mu?

Marketler ve enflasyon konusu  son bir kaç yıldır gündemden hiç düşmüyor.

En son durum market zincirlerinden biri ile iktidar ittifakı partileri arasındaki ciddi bir gerilime, kavgaya yol açtı ve hatta iş şiddet olaylarına ve çok adi tehditlere kadar vardı.

Peki temel sorun ne gerçekte?

Bu marketleri gerçekten Fetö'mü yönetiyor iktidarı zor durumda bırakmak için yoksa başka sebepler mi var market fiyatlarındaki bu önlenemeyen yükselişte.

Bunları sorgulamak ve tartışmak kavga etmekten ve tehditler etmekten daha mantıklı çünkü kavga eden tarafların bir geçim derdi yok. Sorunu olan halk.

Öncelikle bu marketlerin ekonomi ve hayatımızdaki yeri ve önemi ne ona bakmak lazım

Öncelikle bazı şeylerin adını doğru koymak ve bilmek lazım. 

Yani varsa cehaletimizi gidermeli ekonomiye doğru kavramlarla yaklaşmalıyız.

Komuoyunda özellikle gene cahil halk, siyasetçiler ve onu takip eden ekonomistler tarafından sürekli "3 harfli  marketler" diye takma isimle işaret edilenve doğru konumlandırılmayan  marketlerin sektörde başka bir ismi ve hatta misyonu ve vizyonu var.

"Discount Market" yani İndirim Marketi veya İndirim Marketleri.

Doğru söylenmesi gereken isimleri bu.

Yani bu "3 harfli marketler" denen marketler Migros, Carrefour ile aynı kategoride değiller.

Eğer Google'a İndirim Marketi yazarsanız İndirim Marketi nedir diye bakıp tanımlarını da okuyabilirsiniz.

Gelin birlikte arayıp okuyalım...

Gördüğünüz gibi sokak ağzı ile "3 Harfli Makretler" diye konuştuğumuz marketler, zaten özünde düşük gelirli sınıfın yani halkın lehine çalışan firmalar ve genel olarak kar marjlarının %5-10 arasında olduğu söyleniyor. Zaten bunu sağlamak içinde raf ve bir çok market dizaynında diğer marketlere göre cimri davrandıklarını biliyoruz. Her ne kadar son 1-2 yılda bu değişse de düne kadar bu marketler en düşük maliyetli market dekorasyonunu tercihe ediyorlardı.

Peki o zaman sosyal medyada örneklerini gördüğümüz gibi mesel tuvalet kağınıın 50 tl den 90 tl ye çıkması gibi şyeleri nasıl açıklayabiliriz ve bu indirim marketlerindeki bu tür ani fahiş fiyat artışlarının sebebi veye sebepleri nelerdir?

Baştan ifade edelim burada amacımız bu marketleri aklamakta değil elbette ama bazı fikirleri öne sürmekte fayda var.

1. Muhtemel Sebep : Mevsimsel Geçişler

 Mevsimsel geçişler yüzünden bazı ürünlerde eski stokların bitmesi ile veya yeni ürünlerin üreticilerden yeni yüksek fiyatlarla piyasaya sunulması. 

Yani yağ, kuru üzüm, salça vb ürünlerin yeni sezon ürünü olarak tedariği eski tedarik fiyatlarından farklı ve çok yüksek olacaktır çünkü bu ürünler yeni üretim ve tedarik maliyetleri piyasaya sunulmaktadırlar ve üretim maliyetleri yükselmiştir..

2. Muhtemel Sebep : Zamlanan Enerji Maliyetleri ile Fiyatların Üreticide Artması 

Malum sanayide enerjiye 2-3 ay kadar önce %50 zam geldi. Maalesef bunu kimse dile getirmiyor. 3 ay önce sanayide enerjiye %50 zam geldiyse üretim fiyatları nasıl aynı kalsın sonuçta bütün işletmeler enerji ile üretim veya paketleme yapıyorlar.

3. Muhtemel Sebep : Talebin Artması

Evet  Cumhurbaşkanlığı Strateji ev Bütçe Başkanlığı   tarafından web sitelerinde de açıklanan verilere göre ekonomi %3 civarı büyürken yine açıklanan verilere göre özel tüketim %20 artmış. Kaynak :https://www.sbb.gov.tr/buyume/

Enflasyona rağmen tüketimin düşmeyip artmasının sonucu, bunu fırsat bilen indirim marketleri fiyatlarını arttırıyorlar gibi. Bir ara cezalar ve denetlemeler yüzünden düşen kar oranlarını yeniden dengelemeye çalışıyor gibi ayrıca.

Çünkü malum biliyorsunuz bu indirim marketlerine son 1 yıldır belli bir siyaset ve devlet baskısı vardı ve fiyatlar bu yüzden dengede tutuluyordu sanki. 

Pandemiyi fırsat bilmişlerdi ve şu an talep hala arttığı için market enflasyonu artıyor gibi.

Peki nasıl oluyor bunca alım gücü düşmesine rağmen tüketim artıyor? derseniz gerçi bu yarı bir konu ama onunda mantıklı bir açıklaması var. Yabancılar talebi arttırıyor. Ülkemize savaş yüzünden göç eden rus, ukraynalılar  ve mevcut araplar, afrikalılar ve balkanlardan gelen yerleşik insanlar tüketimi fiyat gözeteyen alışverişleri ile farklı şekilde arttıryor.

Malum akdenizde şuan oteller bile hala açık ve insanlar buralarda sezonluk ev gibi yaşıyorlar ve herşey dahil sistemi ile otellerde bolca gıda ve temizlik ürünlerini tüketiyorlar.

4. Asgari Ücret Beklentisi Artışı 

En kötü senaryo bu evet asgari ücretin zamlanması yaklaşırken, bu indirim marketleri asgari ücretin artmasından sonra zam yapıp suçlanmak yerine önden zam yapmayı tercih ediyor olabilirler.

5. Hepsi... 

Evet, yukarda saydığımız tüm sebeplerin hepsi var bu sebeplerin arasında ve sadece birisi baskında değil yani bu sebeplerin her biri %20-25 etken... Yani biri olmasa bile bile fiyatlar yüksek olmaya devam edecek kaldı ki enflasyon zaten reel olarak  %150 nin üstünde seyrediyor ve kış mevsimine girdik enerji, personel ve üretim maliyetleride firmalarca ürün fiyatlarına eklendi.

Sonuç :

Sonuç olarak, bu indirim marketlerinin yumurta et süt gibi ürünlerde kendi aralarında anlaşarak aynı tek fiyat ile tekelcilik yaptıkları bilinse de, bu marketlerin genel tüm marketler ile rekabeti ve özellikle indirim marketi olmayan Migros ve Carrefour gibi marketlerle karşı ciddi bir rekabet içinde olması aslında olmadıkları senaryoda muhtemel çok yüksek enflasyonlardan koruyor olabilir halkı. Çünkü bu rekabetin olmadığı; Migros, bakkal ve bakkal benzeri toptancıların olduğu 90'lar da hem ürünlerde istenen çeşit azdı hemde fiyatlar çok fahiş olabiliyordu. 

Ayrıca mevcut fiyat politikalarını beğenmesek de, şu anki bu indirim marketleri hem vergi verme açısından hemde sağladıkları 500 bin civarındaki istihdam ile ülkedeki işsizliği de hatırı sayılır oranda engelliyorlar.